رساله دکتری اسحاق سلطانی، دانش‌آموخته دانشگاه شهید بهشتی؛ در بیستمین جشنواره ملی پایان‌نامه‌های برتر دینی و قرآنی دانشجویان کشور، به عنوان رساله برتر برگزیده شد.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه، دکتر اسحاق سلطانی، دانش آموخته دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی؛ برای ارائه رساله با عنوان «رهیافتی به نظریه قرآنی آزادی (با تاکید بر آرای علامه طباطبایی)» موفق به کسب رتبه نفر اول این جشنواره شد.
اسحاق سلطانی، ورودی سال 1394 در رشته علوم سیاسی گرایش اندیشه‌های سیاسی است و رساله «رهیافتی به نظریه قرآنی آزادی» را به راهنمایی دکتر منصور میراحمدی و مشاوره دکتر محمدصادق نصرت‌پناه و دکتر رضا خراسانی تالیف کرده است. وی از رساله دکتری خویش در بهمن ماه 1399 با نمره ممتاز دفاع کرد.
دکتر سلطانی، دغدغه اصلی این پژوهش را تلاش برای کشف نظریه آزادی از قرآن کریم عنوان کرد و گفت: از این رو در مبانی نظری تمهیدکننده تعامل با قرآن کریم، مانند مبانی انسان شناسانه آزادی، به صوت مشخص بر آراء علامه طباطبایی تکیه کرده و به تحقیقی موضوعی در قرآن کریم می‌پردازد. در فصل اول رساله به تبیین مسئله پژوهش و روش و مسیر پاسخ به آن پرداخته می‌شود. سپس در فصل دوم برای رسیدن به چارچوبی مشخص جهت حرکت به سمت غایت پژوهش، سعی می‌شود با تکیه بر آراء علامه طباطبائی در حوزه حکمت عملی و ارتباط آن با حکمت نظری به تعریف مشخصی از نظریه در سطح فلسفه سیاسی دست یافته و مسیر دستیابی و تحقق چنین تعبیری نیز روشن شود. در فصل سوم رساله به مبانی انسان شناسی آزادی که در تفسیر شریف المیزان می‌توان از آن بهره برد پرداخته می‌شود. از این رو سیر هبوط انسان به عنوان مبنای اساسی درک انسان در اندیشه علامه طباطبایی به صورت ویژه مورد توجه قرار می‌گیرد.
وی افزود: از آنجا که پژوهش مذکور در حقیقت تحقیقی موضوعی در قرآن کریم است، در فصل چهارم به بررسی مبنایی مفاهیم و تعابیر اساسی آزادی که در سطح فلسفه سیاسی مورد شناسایی قرار می‌گیرند پرداخته و پس از طرف تفصیلی یه مفهوم آزادی منفی، آزادی مثبت و آزادی جمهوری‌خواهانه هر یک از آنها بر اساس مبانی انسان شناسانه قرآن کریم مورد نقد و ارزیابی قرار داده تا فاصله مفهومی هر یک از آنها از حقیقت انسان مورد توجه قرار داشته باشد. سپس در فصل پنجم مبتنی بر تمهیداتی که در فصول گذشته انجام شد، خروجی تعامل با قرآن کریم جهت استخراج نظریه قرآنی آزادی تبیین می‌شود.
چکیده محتوای رساله
این پژوهش بر محور این سؤال اساسی شکل گرفت که «با تکیه‌بر آموزه‌های قرآن کریم چه نظریه‌ای در باب آزادی می‌توان سامان داد؟». درواقع پژوهش حاضر با مبنا قرار دادن دیدگاه‌های علامه طباطبایی در حوزه ادراکات اعتباری تعبیری مشخص از نظریه در سطح فلسفه سیاسی ارائه داده و با پیگیری آن به رهیافتی مشخص در قبال نظریه قرآنی آزادی دست‌یافت. بر این اساس نظریه آزادی متشکل از مجموعه اعتبارهای حدوسط کلی و ثابت است که در قالب مؤلفه‌های اساسی تشکیل دهنده نظریه آزادی و با تکیه‌بر حقیقتی که از هستی انسانی انتزاع شده و از سنخ معقولات ثانی فلسفی است، شکل می‌گیرد. در این راستا پس از بررسی انسان‌شناسی قرآنی، حقیقت آزادی به‌مثابه یک معقول ثانی فلسفی از هستی انسانی انتزاع گشته و در جایگاه پشتیبانی از اعتبارهای تشکیل دهنده نظری قرآنی آزادی قرار گرفت. امتداد یافتن این حقیقت در اعتبارهای حد وسط تشکیل دهنده آزادی با تمسک بر این نکته اساسی تحقق می‌یابد که صرفاً خداوند متعال دارای حاکمیت و مالکیت مستقل، اولی و مطلق است و حاکمیت و مالکیت انسانی تبعی و ثانوی است. به همین دلیل بهره‌مندی انسان از حقیقت آزادی منوط به طرد نگاه استقلالی نسبت به خویش و مقابله با هرگونه استکبار ورزی در برابر خداوند متعال است.
مبتنی بر روش «تفسیر موضوعی قرآن به قرآن» و با تکیه‌بر مواریث بشری موجود در باب آزادی، سؤالات اساسی این حوزه به قرآن کریم عرضه شده و پژوهشگر به استنطاق از قرآن کریم پرداخت.بر این اساس اعتبارهای ایجابی شکل دهنده نظریه قرآنی آزادی، در قالب پنج مؤلفه اساسی طرح شدند که عبارت‌اند از: «مبنای آزادی»، «مدار آزادی»، «کارگزار آزادی»، «مانع آزادی» و «غایت آزادی». در این میان آنچه موجب ارتباط یافتن مؤلفه‌های آزادی با یکدیگر می‌شود، مؤلفه مدار آزادی است.
آنچه در نظریه قرآنی آزادی در جایگاه مدار آزادی قرار گرفته و حقیقت آزادی را، با رعایت شروط لازم جهت امتداد یافتن آن، از مبنای آزادی اخذ کرده و در سایر مؤلفه‌ها و همچنین در تمامی اعتبارهای حد وسط تشکیل دهنده نظریه قرآنی آزادی حلول می‌دهد، «حق» است. به همین دلیل ازآنچه در این پژوهش به‌عنوان رهیافتی در قبال نظریه قرآنی آزادی طرح شد، می‌توان به «نظریه آزادی حق‌مدار» تعبیر کرد.